Theo Bộ Tài chính, công tác kiểm tra chuyên ngành (KTCN) đối với hàng hoá xuất nhập khẩu những năm qua đã đạt được nhiều cải cách đáng kể, được cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận. Có thể kể đến một số kết quả nổi bật như triển khai thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ cải cách công tác KTCN, đơn giản hóa, cắt giảm thủ tục KTCN đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, cắt giảm đáng kể các mặt hàng phải KTCN.
Nhiều bộ, ngành chuyển đổi phương thức kiểm tra chất lượng đối với hàng hóa nhập khẩu từ tiền kiểm sang hậu kiểm, nổi bật có thể kể đến Bộ Công Thương và Bộ Khoa học và Công nghệ đã chuyển hơn 90%, Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ Công An đã chuyển 100% mặt hàng sang hậu kiểm.
Việc áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro trong công tác KTCN thể hiện thông qua nhiều văn bản quy phạm pháp luật về quản lý và KTCN đối với hàng hóa XNK đã được sửa đổi, bổ sung theo hướng: tăng đối tượng được miễn kiểm tra; áp dụng miễn giảm kiểm tra chất lượng đối với hàng hóa đã có 3 lần nhập khẩu đạt yêu cầu; thay đổi phương thức kiểm tra ATTP từ kiểm tra chặt đối với tất cả các lô hàng nhập khẩu sang áp dụng 3 phương thức kiểm tra chặt, thông thường, giảm.
Đặc biệt khi sau Thủ tướng Chính phủ đã ký ban hành Quyết định 38/QĐ-TTg phê duyệt Đề án cải cách mô hình kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu, theo đó cơ quan Hải quan làm đầu mối KTCN, các bộ, ngành thực hiện hậu kiểm và thực hiện 7 nội dung cải cách hoạt động KTCN tại cửa khẩu, Bộ Tài chính và các bộ, ngành đã phối hợp triển khai các nhiệm vụ được giao.
Ngay sau khi Quyết định số 38/QĐ-TTg được ban hành, Bộ Tài chính đã phối hợp với các bộ, ngành triển khai xây dựng dự thảo Nghị định quy định về cơ chế quản lý, phương thức, trình tự thủ tục thực hiện kiểm tra nhà nước về chất lượng, kiểm tra nhà nước về an toàn thực phẩm (dự thảo Nghị định) và tổ chức lấy ý kiến theo đúng trình tự xây dựng văn bản quy phạm pháp luật.
Ngày 4/6/2021, Bộ Tài chính đã có công văn gửi Bộ Tư pháp thẩm định đối với hồ sơ xây dựng dự thảo Nghị định. Trên cơ sở ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính hoàn thiện dự thảo Nghị định và có tờ trình ngày 16/8/2021 trình Chính phủ về dự thảo Nghị định.
Với nhiệm vụ đẩy mạnh cải cách KTCN hàng hóa xuất nhập khẩu nói chung, Bộ Tài chính cho biết, các bộ đã triển khai các nhiệm vụ được giao tại Quyết định 1254/QĐ-TTg được sửa đổi bổ sung tại Quyết định số 1258/QĐ-TTg.
Đến nay các bộ, ngành đã sửa đổi, bổ sung 29/38 văn bản; ban hành 48/60 danh mục hàng hóa kèm mã số HS; hoàn thành ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn hoặc loại bỏ khỏi danh mục hàng hóa nhóm 2 và danh mục hàng hóa được phép nhập khẩu cho 22/22 nhóm hàng.
Đặc biệt, loại bỏ 3 nhóm hàng phế liệu khỏi danh mục phế liệu được phép nhập khẩu phục vụ sản xuất của Bộ Tài nguyên và Môi trường; loại bỏ 2 nhóm hàng khỏi danh mục hàng hóa nhóm 2 phải kiểm tra chất lượng của Bộ Y tế.
Tuy nhiên, việc triển khai vẫn còn một số tồn tại hạn chế như: hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến hoạt động KTCN chưa đồng bộ, thống nhất; đã áp dụng quản lý rủi ro nhưng chưa hiệu quả; chưa áp dụng công nhận lẫn nhau, thừa nhận lẫn nhau; chưa áp dụng truy xuất nguồn gốc; trình tự, thủ tục kiểm tra còn qua nhiều bước, quá mức cần thiết, không thống nhất, còn chồng chéo; kiểm tra nhiều nhưng phát hiện kết quả rất thấp; chi phí cao.
Bộ Tài chính kiến nghị các bộ, ngành tiếp tục hoàn thiện, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý chuyên ngành, kiểm tra chuyên ngành, danh mục hàng hóa thuộc diện kiểm tra chuyên ngành kèm theo mã HS đang được các bộ, ngành sửa đổi, bổ sung; khẩn trương triển khai việc sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật, danh mục hàng hóa thuộc diện KTCN kèm theo mã HS chưa được triển khai theo nhiệm vụ được giao tại Quyết định số 1254/QĐ-TTg và Quyết định số 1258/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ.
