Tại hội thảo “Giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu nhằm tạo thuận lợi thương mại trong bối cảnh Covid-19” ngày 18/1, bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TP.HCM cho biết trước đây, giá một container đi Mỹ chỉ khoảng 2.000 USD trở lại, nhưng hiện nay trả đến 15.000 USD/container 40 feet vẫn không đặt được.
Tương tự, giá container đi Nga lúc này khoảng 9.000-10.000 USD, trong khi ngày trước chỉ 1.200 USD. Chi phí logistics đẩy giá thành sản phẩm tăng cao.
Doanh nghiệp từ chối đơn hàng
Theo bà Lý Kim Chi, đây là giai đoạn tất bật nhất của các doanh nghiệp trong ngành lương thực thực phẩm để sản xuất hàng Tết và giao đơn xuất khẩu. Tuy nhiên, các doanh nghiệp đang rất thận trọng khi nhận đơn, nhiều đơn vị phải từ chối bớt bạn hàng. Lý do là chi phí logistics tăng cao, đồng thời thời gian vận chuyển cũng kéo dài.
“Nếu trước đây thời gian từ lúc đặt chuyến đến khi hàng hóa qua đến Mỹ là 28 ngày, thì bây giờ thời gian chờ container rỗng đã có thể kéo đến 2-3 tháng. Hàng chúng tôi có hạn dùng chỉ một năm mà mất đến 3 tháng vận chuyển thì thời gian sử dụng bị rút ngắn rất nhiều”, bà nói thêm.
Trao đổi với Zing, ông Nguyễn Chánh Phương – Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP.HCM – cũng thừa nhận khó khăn lớn nhất hiện nay với ngành gỗ là logistics.
“Thể tích hàng gỗ, nội thất rất lớn, cần lượng lớn container, mà hiện giá container rất cao. Mặc dù người mua hàng trả chi phí vận chuyển, nhưng khi phí cao quá, lại thiếu container, thì người ta chưa lấy hàng, khiến tồn kho tăng cao, doanh nghiệp thiếu dòng tiền. Nhiều doanh nghiệp không dám nhận đơn hàng trong bối cảnh này”, ông Phương cho biết.
Theo ông Huỳnh Văn Cường, Phó chủ tịch Hiệp hội Logistics TP.HCM, chi phí vận tải biển đã tăng hơn 10 lần trong 2 năm qua, gây áp lực lên các doanh nghiệp xuất nhập khẩu.
“Các doanh nghiệp thành viên của chúng tôi đã cố gắng giữ không tăng giá trong thời gian qua nhưng do chỉ chiếm một công đoạn nhỏ trong toàn bộ quá trình xuất khẩu nên chi phí tổng thể vẫn tăng”, ông Cường nói.
Đặc biệt, bên cạnh khó khăn chung với toàn cầu này, các doanh nghiệp TP.HCM cũng bị cản trở trong khâu logistics do các quy định phòng chống dịch ở các địa phương và các nước khác, cũng như hệ thống giao thông chưa đồng bộ và thủ tục hành chính chưa thông thoáng.
Tạo thuận lợi thương mại cho doanh nghiệp
Trong bối cảnh này, ông Huỳnh Văn Cường cho rằng nên hình thành mạng lưới doanh nghiệp logistics lớn và có cơ chế đặc biệt cho các doanh nghiệp này phát huy vai trò dẫn dắt thị trường giúp ngành logistics Việt Nam phát triển, đáp ứng cả nhu cầu của các doanh nghiệp FDI.
“Các công ty logistics Việt Nam chỉ cung cấp các dịch vụ phổ thông cơ bản. Ngoài việc chưa đủ tiềm lực, kinh nghiệm thì vấn đề cốt lõi là 65% hàng nhập khẩu và 73% hàng xuất khẩu được thực hiện bởi doanh nghiệp FDI. Hầu hết gói logistics đều được chỉ định từ các gói thầu quốc tế và đương nhiên miếng bánh còn lại trong nước chỉ là một phân đoạn nhỏ trong chuỗi cung ứng”, ông Cường nói.
Do đó, ông nhấn mạnh Chính phủ cần khoanh vùng các công ty sản xuất được xác định là mũi nhọn của quốc gia, định hướng ưu tiên hợp tác với các công ty logistics đầu ngành Việt Nam theo đúng tinh thần “người Việt Nam ưu tiên dùng dịch vụ của công ty Việt Nam”.
Ở góc độ quản lý, ông Nguyễn Khắc Hiếu, Phó trưởng phòng xuất nhập khẩu của Sở Công Thương TP.HCM cho biết đang xây dựng đề án phát triển logistics của TP đến năm 2025, tầm nhìn 2030.
Chiến lược đề ra là phát triển cụm ngành logistics, chú trọng quy hoạch lại hệ thống cảng biển và cơ sở hạ tầng logistics, tăng kết nối từ vùng sản xuất đến vùng xuất khẩu, đưa TP thành trung tâm dịch vụ xuất khẩu của vùng.
Với bà Ann Marie Yastishock, Giám đốc Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) tại Việt Nam, TP.HCM luôn được xem là đối tác chiến lược trong các hoạt động tạo thuận lợi thương mại. Do đó, sau những phản ánh này, USAID sẽ cố gắng tìm kiếm giải pháp nhằm thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, cắt giảm thời gian, chi phí và khắc phục những khó khăn khác cho doanh nghiệp trong bối cảnh dịch bệnh Covid-19 còn diễn biến phức tạp.
Bà cho biết trong 5 năm từ 2018-2023, USAID tài trợ hơn 21,7 triệu USD để thực hiện Dự án Tạo thuận lợi thương mại cho 6 tỉnh, thành ở Việt Nam, trong đó có TP.HCM là địa bàn trọng điểm.
“Tôi hy vọng rằng trong thời gian tới, dự án này sẽ tiếp tục phối hợp cùng Sở Công Thương TP.HCM để có những hoạt động đóng góp vào việc cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp TP trong thương mại quốc tế”, bà Ann Marie Yastishock nhấn mạnh.
