Chi phí xếp dỡ hai đầu đang là “nút thắt”

Theo ông đâu là nguyên nhân chính khiến chi phí logistics của đường sắt chưa thực sự cạnh tranh được với các phương thức vận tải khác?

Mạng lưới đường sắt quốc gia có tổng chiều dài hơn 4.100km chủ yếu khổ đường 1.000mm và 290 ga trên tuyến, song phần lớn quy mô nhỏ, hạ tầng cũ. Hàng nghìn cầu trên các tuyến đường sắt xuống cấp và chậm được cải tạo, sửa chữa… Đây là một trong những lý do hạn chế năng lực chuyên chở của vận tải đường sắt. Bên cạnh đó, hệ thống thông tin tín hiệu trên các tuyến không đồng bộ về công nghệ, kỹ thuật. Gần 300 đầu máy xe lửa đang hoạt động, nhưng đều là loại công suất thấp, tiêu hao nhiều nhiên liệu, gây khó khăn, trở ngại trong vận dụng, bảo trì, sửa chữa…

Khả năng kết nối của đường sắt với các phương thức vận tải khác còn rất kém, các điểm kết nối trên mặc dù có nhưng vẫn rất ít được sử dụng. Hệ thống kho bãi xuống cấp, mặt bãi hàng hầu như chưa đủ tiêu chuẩn xếp dỡ hàng container (chủ yếu là xếp dỡ hàng rời). Xếp dỡ hàng hóa tại ga trên tuyến đường sắt chủ yếu là xếp dỡ thủ công, chưa áp dụng cơ giới hóa, việc tổ chức kinh doanh vận tải đa phương thức còn rất hạn chế, chưa tiếp cận dịch vụ logistics trong vận tải hàng hóa, dẫn đến thời gian lưu kho, lưu bãi lớn, tăng giá cước vận chuyển.

Để phát triển phương thức vận tải bằng đường sắt, chúng ta có nên đẩy nhanh việc phát triển đường sắt cao tốc không thưa ông?

Với điều kiện địa lý, điều kiện tự nhiên, điều kiện địa chính trị của chúng ta thì phát triển đường sắt cao tốc trong tương lai là hết sức cần thiết, chậm ngày nào thiệt ngày đó. Ví dụ với vận tải dưới 200 km/giờ là cự ly của đường bộ, từ 200-300 km/giờ là giao thoa của đường bộ và đường sắt, từ 300-1.500 km/giờ là cự ly của đường sắt. 1.500-2.000 km/giờ là giao thoa giữa đường sắt và hàng không. Trên 2.000 km/giờ là cự ly của hàng không.

Với tốc độ 300 km/giờ, chúng ta sẽ mất 6 giờ để đi từ Hà Nội vào TP HCM kể cả dừng đỗ ở ga, vì đường sắt từ Hà Nội vào TP HCM là 1.540 km. Trên cơ sở tuyến đường, khoảng cách đến các địa phương, khu công nghiệp, kho bãi, khách hàng sẽ lựa chọn phương thực vận chuyển nào là chủ đạo và phương thức nào là hỗ trợ. Chi phí vận tải trên các tuyến đường sắt không cao, nhưng chi phí xếp dỡ hai đầu đang là “nút thắt”. Hiện, đường sắt không có kho bãi đủ tiêu chuẩn, khiến chi phí tăng, dẫn tới mất sự cạnh tranh. Nên nếu có các tuyến đường sắt kết nối từ các khu công nghiệp đến cảng biển thì doanh nghiệp chỉ cần đóng hàng vào container đưa lên tàu chạy đến tận cảng để bốc lên tàu biển. Thời gian rút ngắn, chi phí rẻ, lợi ích cho doanh nghiệp nhìn thấy rõ

Nếu có các tuyến đường sắt kết nối từ các khu công nghiệp đến cảng biển thì doanh nghiệp chỉ cần đóng hàng vào container đưa lên tàu chạy đến tận cảng để bốc lên tàu biển. Việc vận chuyển bằng tàu vừa chở được lượng hàng lớn vừa giảm tải cho đường bộ. Còn xét về khía cạnh kinh tế, vận chuyển bằng đường sắt thì giá thành sẽ rẻ hơn, khi đó giá cả hàng hóa sẽ cạnh tranh tốt hơn. Do đó chúng ta cần đầu tư đường sắt cao tốc càng sớm càng tốt.

Vậy theo ông trong thời gian tới, ngành đường sắt sẽ cần sự phân bổ về nguồn lực như thế nào để khắc phục được những hạn chế trên?

Nhu cầu nguồn vốn đầu tư cho phát triển rất lớn, tuy nhiên hiện tại chỉ hơn 2% ngân sách nhà nước được đầu tư cho đường sắt. Mỗi năm, ngân sách chỉ cấp hơn 2.000 tỷ đồng cho bảo trì kết cấu hạ tầng. Con số này chỉ đáp ứng được trên 30% nhu cầu thực tế. Với gói vốn trung hạn cho giai đoạn 2021 – 2026 dành cho ngành giao thông vận tải, hy vọng Bộ Giao thông vận tải sẽ quan tâm tới lĩnh vực đường sắt, bố trí nguồn vốn thực hiện triển khai các dự án để cải tạo những nút thắt trong vận tải đối với đường sắt hiện nay, trong đó tập trung chính vào cải tạo, nâng cấp đường chính tuyến cũng như một số tuyến đường quan trọng để nâng cao năng lực thông qua của hạ tầng.

Bộ Giao thông vận tải đã quyết định phê duyệt chiến lược phát triển đường sắt giai đoạn 2015 – 2030, trong đó đã có đầy đủ tất cả dự án, hạng mục sẽ triển khai từ nay đến năm 2030. Tuy nhiên, đến nay mới có gói 7.000 tỷ đồng đầu tiên đang triển khai (so với chi phí rất lớn là 110.000 tỷ đồng ở thời điểm xây dựng). Hy vọng trong thời gian tới, Bộ Giao thông vận tải sẽ tập trung nguồn lực, phân bổ một cách hợp lý hơn, quan tâm đến đường sắt hơn để chúng ta triển khai thành công chiến lược đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Xin cảm ơn ông!

(Theo Hải quan)